Behandeling prostaatkanker

Active Surveillance

Deze optie is mogelijk als de prostaatkanker een heel langzaam verloop heeft en de hoeveelheid Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) in het bloed niet te hoog is.
Bij Active Surveillance wordt periodiek de PSA-waarde gecontroleerd en vindt er een echografie en een inwendig onderzoek plaats. Dit betekent niet dat er “niets” gebeurt, maar dat u onder controle van de arts afwacht of de ziekte zich verder ontwikkelt. Als het nodig is kan zo tijdig op veranderingen worden gereageerd. De behandeling wordt daarop afgestemd en kan dan ook zowel curatief als palliatief zijn.

Operatief verwijderen van de prostaat 

De prostaat kan op verschillende manieren worden verwijderd:

• via een snede tussen de anus en het scrotum (perineaal) 
• via een snede in de onderbuik (retropubisch)
• via een kijkinstrument (laparoscoop) worden gedaan. Hierbij wordt er een kleine snede in de buikwand gemaakt, door enkele andere snedes worden er instrumenten ingebracht

De operaties van sommige patiënten worden  uitgevoerd in het UMCG. Andere patienten worden in het Ommelander Ziekenhuis geopereerd. U hoort dit van uw behandelend arts. 

Hieronder leest u informatie over de operaties in het Ommelander Ziekenhuis. 

Voor de operatie

Voor de operatie krijgt u een volledig bloed- en hartonderzoek en heeft u een afspraak met een anesthesioloog (verdovingsarts).

Van de uroloog ontvangt u tevens een verwijzing naar een bekkenbodem specialist. Dit is een gespecialiseerd fysiotherapeut. Samen met de bekkenbodem specialist oefent u de techniek om zelf actief controle te hebben over de bekkenbodemspieren. Na de operatie is dit een erg belangrijk middel om urine incontinentie te voorkomen.
Lees meer informatie over bekkenbodemspieroefeningen.

De operatie

De operatie wordt uitgevoerd door twee urologen. U wordt een dag voor de operatie opgenomen in het ziekenhuis om rustig alle voorbereidingen voor de operatie te kunnen doorlopen. Het verblijf in het ziekenhuis neemt ongeveer zeven tot tien dagen in beslag.

Via een open onderbuiksnede worden de prostaat en de zaadblaasjes totaal verwijderd. Het is een nauwkeurige operatie waarbij de aanwezig zenuwen zo veel mogelijk gespaard worden.

Direct na de operatie verblijft u enige tijd op de uitslaapkamer waar u nauwkeurig gecontroleerd wordt. Uw uroloog neemt contact op met uw partner of naasten om de operatie te bespreken.
Na het verblijf op de uitslaapkamer wordt u overgebracht naar de afdeling Intensieve Zorg. Een team van specialistische artsen (intensivisten) en verpleegkundigen nemen de zorg over.
Als u wakker bent, zult u merken dat u bent aangesloten op medisch noodzakelijk apparatuur, bijvoorbeeld een hartbewakingsmonitor, een infuus en een blaascatheter.
Als uw situatie stabiel is, gaat u de dag na de operatie terug naar de afdeling waar u bent opgenomen. Dan kan de herstelperiode beginnen

Na de operatie

Na de operatie is het belangrijk dat u voldoende drinkt. De blaascatheter die u tijdens de operatie ingebracht hebt gekregen, zorgt ervoor dat er geen druk op de operatiewond komt en dient ook om bloed vanuit de blaas af te voeren. 

De catheter blijft een vast aantal dagen aanwezig en zorgt ervoor de ontstane wond binnenin het lichaam goed te laten genezen. Voordat de blaascatheter wordt verwijderd wordt er ter controle een röntgenfoto (cystogram) gemaakt om te kijken of er geen urinelekkage optreedt tussen de blaas en de plasbuis.

Als alles goed is, wordt de blaascatheter verwijderd. Een periode van tijdelijk urineverlies kan aanbreken. De oefeningen die u hebt geleerd van de bekkenbodemspecialist zijn nu erg belangrijk. U kunt hierin ook tijdens de opname weer ondersteund worden door de bekkenbodem- specialist.
Met speciaal materiaal om ongelukjes op te vangen (incontinentieverband) wordt u geholpen door de verpleegkundigen. De continentieverpleegkundigen geven u advies geven en regelen materiaal voor thuisgebruik met u.

Het totale herstel kan zes maanden duren. Tijdens deze periode wordt er geëvalueerd welke neveneffecten er zijn van de prostaatoperatie.
Zaken die worden besproken en waar behandeling voor gewenst is, zijn:

• het aanwezige urineverlies, zogenoemde stress incontinentie,
• erectieproblematiek,
• uw algemeen welbevinden.

Tijdelijke problemen met het plassen en bloed in de urine zijn normaal in de eerste periode van zes tot acht weken van herstel.

Soms zijn de weefseluitslagen en de PSA-waarde na het verwijderen van de prostaat aanleiding om u voor een informatief gesprek naar een bestralingsarts te verwijzen. U krijgt dan informatie of het zinvol is u aansluitend aan de operatie te bestralen. Dit kan ook als bij de reguliere controles blijkt dat uw PSA-waarde stijgt.

Bestralingstherapie

Het doel van bestraling is de aanwezige kankercellen in de prostaat te vernietigen en de gezonde omliggende weefsels en organen zo veel mogelijk te sparen.

Uitwendige bestraling

Deze behandeling tegen prostaatkanker ondergaat u op de afdeling Radiotherapie. Deze behandeling is niet aanwezig in het Ommelander Ziekenhuis Groningen  en u zult door uw uroloog worden verwezen naar een speciaal centrum. De dichtstbijzijnde is het UMCG. 

Bij uitwendige bestraling wordt het gebied van de prostaat van buitenaf en door de huid heen behandeld. Deze bestraling kan in opzet zowel genezend als klachtenverminderend zijn.
Uw behandeling wordt tijdelijk overgenomen door een radiotherapeut (bestralingsarts). Na de behandelingen die enkele weken kunnen duren, spreekt de radiotherapeut met u af wanneer u ter controle naar uw behandelend uroloog gaat.

Inwendige bestraling (brachytherapie)

Inwendige bestraling wordt ook wel brachytherapie genoemd. Deze behandeling is niet aanwezig in het Ommelander Ziekenhuis Groningen. De uroloog zal u doorverwijzen naar een specialistisch centrum. De dichtstbijzijnde is in Leeuwarden. Inwendige bestraling moet aan bepaalde voorwaarden voldoen en is dus niet in alle gevallen mogelijk. 

De behandeling met inwendige bestraling is een in opzet genezende behandeling. Door middel van kleine radioactieve bronnen welke in de prostaat geplaatst worden, vindt er vernietiging plaats van de kankercellen binnen de prostaat. Tijdens de bestralingsbehandeling staat u onder behandeling van een radiotherapeut van het centrum. Na de behandeling zal u worden gecontroleerd door uw uroloog.

Bijwerkingen van bestralingstherapie kunnen zijn:

• pijn bij het plassen
• vaker moeten plassen
• huidreactie
• diarree met slijm en bloed
• vermoeidheid
• erectiestoornissen

Hormoontherapie

De groei van prostaatkanker wordt beïnvloed door de aanwezigheid van het mannelijk hormoon. Hormoontherapie werkt niet genezend, maar is vooral klachtenverlichtend of in aanvulling op een andere behandelmethode.

Hormoontherapie kan op twee manieren:

• toedienen van hormonen door middel van een injectie of tablet
• operatief

De uroloog zal met u de behandelingen bespreken als dit gewenst is. Hormoontherapie kan als zelfstandige therapie plaatsvinden of als onderdeel van een complexe behandeling van de prostaatkanker waarbij het resultaat tijdelijk kan zijn.

Andere behandelmethoden

Naast de bovenstaande behandelmethoden zijn er nieuwe behandelmethoden welke in een beperkt aantal ziekenhuizen worden toegepast. Voorbeelden:

• Cryotherapie: het bevriezen van de tumor, waardoor tumorcellen afsterven. Deze vorm van behandeling wordt onder andere in het UMCG aangeboden.
• Robotchirurgie: dit apparaat "vertaalt" de handelingen van de chirurg/uroloog. Er zijn een paar centra in Nederland waar dit mogelijk is.
• HIFU: High Intensity Focused Ultrasound. Hierbij worden hoogfrequente ultra geluidsgolven gebruikt om de tumorcellen te vernietigen.

Psychosociale zorg

De diagnose kanker grijpt diep in in het leven van mensen. Ook de vaak belastende behandelingen hebben invloed op het psychisch en sociaal welbevinden. De ziekte vergt veel van het aanpassingsvermogen van mensen. De wijze waarop u omgaat met de gevolgen van de diagnose kanker en de behandeling heeft invloed op de kwaliteit van leven. Iedere kankerpatiënt staat voor de opgave een nieuw evenwicht te vinden in het leven. Psychosociale zorg richt zich op het herstel van de kwaliteit van leven.

U kunt binnen het Ommelander Ziekenhuis op verschillende manieren ondersteuning krijgen op het gebied van psychosociale zorg.

• Nurse Practioner Oncologie of Verpleegkundig Specialist Oncologie
• Medisch Maatschappelijk Werk
• Medische Psychologie