Ommelander Ziekenhuis biedt persoonsgerichte zorg én nazorg aan IC-patiënten

Een verblijf op de Intensive Care (IC) heeft ontzettend veel impact. Veel patiënten hebben maanden later nog steeds fysieke klachten door hun aandoening óf de opname zelf. Je kunt dan denken aan vermoeidheid of concentratieproblemen. Ook mentale klachten, zoals nachtmerries, komen veel voor bij mensen die langere tijd op de IC hebben gelegen. De zorg houdt dan ook niet op na een verblijf op de IC. De IC-medewerkers van het Ommelander Ziekenhuis merken dit iedere dag. Twee van hen vertellen waarom persoonsgerichte zorg en vooral nazorg bij (voormalige) IC-patiënten zo belangrijk is.

De zorg persoonlijk maken is belangrijk op de IC

Miriam van Dijk is hoofd van de IC in het Ommelander Ziekenhuis. Miriam: “Onze IC kenmerkt zich door persoonsgerichte zorg. Zo maken we voor iedere IC-patiënt een poster die de familie kan invullen. Hierop staat bijvoorbeeld hoe de gezinssituatie is, of iemand huisdieren of hobby’s heeft, wat voor werk iemand doet en welke muzieksmaak de patiënt heeft. We zetten dan bijvoorbeeld de muziek op waar hij of zij van houdt. We weten dat dit pijn, angst en stress kan verminderen. De persoonsgerichte zorg komt vooral terug in maatwerk. Door intensief contact met de familie leer je de patiënt kennen en kun je de zorg persoonlijk maken. We zijn wel eens met een patiënt naar buiten gegaan, omdat de familie zijn hond meenam.”

Nazorg staat nog in de kinderschoenen

Bij persoonsgerichte zorg hoort ook goede nazorg. Jack Haaijer is specialistisch IC-verpleegkundige en is samen met collega specialistisch IC-verpleegkundige Marjan Schrage gestart met het bieden van nazorg aan IC-patiënten. Jack vertelt: “Er zijn richtlijnen voor nazorg, maar bij veel ziekenhuizen staat nazorg nog in de kinderschoenen. Terwijl nazorg erg belangrijk is bij het herstel en de verwerking van de opname. Het kan helpen eventuele klachten te voorkomen of te verminderen, merken we. We zijn ruim een jaar geleden begonnen met het bieden van nazorg. Uit de patiënttevredenheidsonderzoeken bleek dat veel patiënten behoefte hadden aan een soort nagesprek. Ook als we patiënten later weer tegenkwamen, bijvoorbeeld op een open dag van het Ommelander Ziekenhuis of op een andere afdeling, dan hadden ze vaak nog veel vragen en emoties. We zeiden tegen elkaar: die nazorg moeten we echt anders gaan invullen.”

Actieve en persoonlijke benadering

Marjan en Jack bellen sindsdien alle patiënten die langere tijd op de IC hebben gelegen, zo’n zes tot acht weken na ontslag. Jack: “We benaderen onze patiënten altijd actief en persoonlijk. We vinden het fijn om te horen hoe het met ze gaat nadat ze zo ziek zijn geweest. We vragen in het telefoongesprek of ze nog een gesprek willen met de intensivist, de IC-arts. Dan maken we direct een afspraak. De meeste mensen hebben wel die behoefte.”

Terug naar de IC waar je als patiënt hebt gelegen

En dan is het zover. Je hebt op de IC gelegen en gaat voor het eerst weer naar het ziekenhuis waar je dagen, weken of misschien wel maanden hebt gelegen. Hoe gaat dat dan in z’n werk? Jack: “We ontvangen de patiënt en eventuele naasten eerst in de familiekamer. De arts en één van de verpleegkundigen zijn er altijd bij aanwezig. We bespreken de opname en ook hoe het nu met de patiënt gaat. Bijvoorbeeld op het gebied van concentratie, mobiliteit, motoriek en conditie. Meestal duurt het gesprek ongeveer een uur. Daarna laten we, als de patiënt dit wil, de kamer zien waar hij of zij heeft gelegen. Dat brengt vaak veel emoties teweeg.”

Helpen bij herstel en verwerking
Door het gesprek proberen de artsen en verpleegkundigen te achterhalen in welke mate patiënten nog problemen ervaren. Jack: “Mensen kunnen allerlei vervelende klachten overhouden na zo’n intensieve periode. Dit noemen we PICS, het post IC-syndroom. Ook naasten van de patiënt kunnen klachten overhouden na een IC-opname van hun geliefde (PICS-family). Als we dit in het gesprek signaleren, verwijzen we - afhankelijk van de klachten - bijvoorbeeld door naar de huisarts een psycholoog of een fysiotherapeut.”

Een dagboekje voor de patiënt over de periode op de IC

Veel patiënten hebben behoefte aan en baat bij het terugzien van de kamer op de IC, het gesprek met de arts en de verpleegkundige en eventuele behandeling van klachten bij een psycholoog of fysiotherapeut. Het voorkomt of vermindert vervelende klachten na een opname. Miriam: “Twee jaar geleden zijn we daarom ook gestart met het bijhouden van een dagboekje voor iedere patiënt op onze IC. In dit mapje schrijven de verpleegkundigen en familie hoe het met de patiënt gaat in de periode dat hij of zij op de IC ligt. Ook worden er soms foto’s van de patiënt in verwerkt. Patiënten weten zelf vaak niets meer van de periode dat ze op de IC lagen. Het dagboekje geven we mee bij ontslag en kan helpen bij de verwerking. De meeste patiënten zijn er heel enthousiast over. We horen ook terug dat mensen het heel liefdevol geschreven vinden. Er staat bijvoorbeeld: ‘Vandaag had u een stabiele dag, u leek geen pijn te hebben, uw partner zat geruime tijd naast uw bed. Hopen dat het morgen weer wat beter gaat.’ ” Jack vult aan: “Ik sprak laatst een patiënt en die zei: ik pak elke dag het schriftje erbij, als ik die niet had gehad, dan weet ik niet of het zo goed met me was gegaan als nu.”

“Patiënten mogen ons altijd bellen”

Hoewel nazorg over het algemeen landelijk nog in de kinderschoenen staat, draait het in het Ommelander Ziekenhuis vooral om persoonsgerichte zorg. Ook op de IC. Jack: “We besteden veel tijd en aandacht aan de patiënt. Tijdens de opname, maar nu dus ook erna. Tot voor kort zagen we onze patiënten niet terug. Nu horen we hoe het met de mensen gaat, helpen we ze bij het herstel en de verwerking. Daarnaast vinden we het ook erg belangrijk om te horen en te leren wat beter kan om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Patiënten die bij ons hebben gelegen, mogen ons altijd bellen. Het maakt ook niet uit of dit pas na een jaar is.”

Lezen hoe één van onze patiënten de nazorg heeft ervaren?

In dit artikel leest u hoe Gieny Dikkema (68) de nazorg van onze IC heeft ervaren.