Staaroperaties met de ‘SurgiCube’ – Hoe gaat dat in z’n werk?
Naarmate we ouder worden, worden de lenzen in onze ogen steeds minder helder. Hierdoor wordt het zicht minder. Een staaroperatie is dan soms nodig om weer scherp te kunnen zien. Bij een staaroperatie wordt de oude lens vervangen door een kunstlens. Bij het Ommelander Ziekenhuis vinden deze staaroperaties sinds begin van dit jaar plaats met behulp van de SurgiCube. Dit is een apparaat waar de patiënt onder komt te liggen. Door gebruik van de SurgiCube is er geen volledig steriele operatiekamer meer nodig. Met de SurgiCube wordt steriele lucht op en rondom het operatiegebied geblazen. Doordat de staaroperaties nu in een andere ruimte op het operatiecomplex plaatsvinden, is er meer ruimte vrij voor andere operaties.
V.l.n.r.: Marlena de Groot, Ryanne de Jong-Raateland, Jantina Bondt, Lisa Dijkhuizen.
Vertrouwde samenwerking
Oogheelkundige operatieassistenten Jantina Bondt en Lisa Dijkhuizen voeren samen met hun collega’s drie dagen per week staaroperaties uit met de SurgiCube. Jantina: “De SurgiCube is voor ons nieuw, maar de oogheelkunde en onze samenwerking zeker niet. Lisa en ik hadden tot voor kort namelijk een duofunctie als hoofd van een operatiecomplex in een oogheelkundekliniek. In totaal hebben we samen 24 jaar ervaring met oogoperaties. Sinds een half jaar werken we als oogheelkundige operatieassistenten in het Ommelander Ziekenhuis.”
“We hebben kort contact met de patiënt, maar wel op een belangrijk moment.”
De belangrijkste verandering is dat de staaroperaties niet meer plaatsvinden in een operatiekamer, maar in een kleinere ruimte met de SurgiCube. Bij de SurgiCube is een kleine zone steriel, namelijk zo’n 1,5 vierkante meter. Jantina: “Je bewegingsruimte is de grootste verandering. Het operatiegebied van de SurgiCube is kleiner dan in een reguliere operatiekamer, maar het is groot genoeg voor de operaties die wij uitvoeren. De patiënt ligt nog steeds onder een steriel doek. Dat is niet veranderd.” Lisa vult aan: “We opereren zo’n 13 tot 18 patiënten per dag. Het tempo ligt hoog en dat vinden we allebei prettig werken. De patiënten die we opereren, krijgen plaatselijke verdoving en zijn dus bij kennis en aanspreekbaar. We hebben kort contact met ze, maar wel op een belangrijk moment. Er is snel resultaat, want de operaties duren slechts 10 tot 20 minuten.”
Soms toch onder narcose
De meeste patiënten die voor een staaroperatie naar het Ommelander Ziekenhuis komen, worden liggend geopereerd. Dat kan niet voor iedere patiënt. Lisa: “In dat geval opereren we de patiënt toch onder narcose op de operatiekamer. Het gaat met name om patiënten die lichamelijke beperkingen hebben en daardoor niet ver genoeg plat kunnen liggen of niet rustig kunnen liggen. Ook patiënten met een mentale beperking worden in sommige gevallen onder algehele narcose geopereerd. Het is namelijk heel belangrijk dat de patiënt geen grote bewegingen maakt en daar moet de oogarts ook vertrouwen in hebben.”
Goede samenwerking noodzakelijk
Doordat de bewegingsruimte van de SurgiCube beperkt is en er veel operaties achter elkaar plaatsvinden, is een goede samenwerking noodzakelijk. Jantina: “Tijdens iedere operatie zijn er meerdere collega’s betrokken: een oogarts die de operatie uitvoert en twee operatieassistenten, waarbij de ene de instrumenten aangeeft en de ander omloopmedewerker is. Materialen worden op de juiste manier steriel aangegeven en materiaal en apparatuur wordt door de omloopmedewerker aangesloten. Daarnaast maak je bijvoorbeeld ook de steriele jassen dicht en geef je medicatie aan. Daarnaast geeft de omloopmedewerker natuurlijk de kunstlens aan als het juiste moment aangebroken is. Als omloopmedewerker houd je het operatieproces in de gaten vanaf de zijlijn. Je weet net zo goed als de oogarts en de instrumenterende hoe de operatie verloopt. Tijdens de operatie doe je ook administratie en voorbereidend werk. Daarnaast is er ook een medewerker van de poli die de patiënt naar de OK brengt en nog materialen kan ophalen als het nodig is. Dit noemen we een buitenomloop-medewerker.”
“Ik kan de patiënt vaak wel geruststellen.”
Marlena de Groot is één van de buitenomloop-medewerkers. Marlena is van oorsprong doktersassistent en werkt sinds 2,5 jaar op de poli Oogheelkunde van het Ommelander Ziekenhuis. Naast haar werk op de poli, is ze buitenomloop-medewerker. Binnenkort start Marlena met de opleiding tot oogheelkundig operatieassistent.
De patiënten die voor een staaroperatie komen, moeten twee dagen van tevoren starten met druppels. Een uur voor de operatie melden ze zich op de Dagbehandeling. Op de Dagbehandeling worden de patiënten verder voorbereid; ze krijgen pijnstilling en medicatie om de pupil te verwijden. Marlena of een collega neemt daarna de patiënt over. Marlena: “Ik zorg dat de patiënt een operatiemutsje op krijgt en haal het tabletje om de pupil wijder te maken, uit het oog. Vaak vraag ik even of de patiënt zenuwachtig is. Ik heb maar kort contact met ze, maar ik kan ze vaak wel geruststellen. Als de voorbereidingen klaar zijn, breng ik de patiënt naar de SurgiCube en doe ik de overdracht met de arts. Jantina en Lisa zijn dan al druk bezig om alle materialen klaar te leggen. Mocht er nog iets nodig zijn, bijvoorbeeld een andere kunstlens, dan haal ik dat uit het magazijn. Omdat mijn collega’s aan de andere kant van de SurgiCube staan en we elkaar niet goed kunnen zien, moeten we goed met elkaar communiceren.”
“Iedereen weet wat hij of zij moet doen.”
Het werk van Jantina en Lisa houdt na een operatie niet op. Lisa: “Op het moment dat de ene patiënt de ruimte verlaat, zijn wij zover om de tafel weer opnieuw voor te bereiden voor de volgende patiënt. We verdelen de rollen van instrumenterende en omloop over de dag. Vaak ruilen we in de middagpauze. De medewerkers die de planning maken, hebben iedere oogarts de tijd gegeven om het werken in de nieuwe ruimte zich eigen te maken. Zo zorg je ervoor dat iemand ontspannen start. Inmiddels opereren we meer patiënten op een dag dan in het begin. Iedereen weet nu precies wat hij of zij moet doen.”
Ervaring van de oogarts
Ryanne de Jong-Raateland is één van de oogartsen die de staaroperaties met behulp van de SurgiCube uitvoert. “De ruimte waarin we werken met de SurgiCube wordt uiteindelijk omgebouwd naar een mini-operatiekamer. In de tussentijd zijn we heel tevreden met de Surgicube. Het was even wennen dat de ruimte beperkt is, maar we hebben een heel ervaren toegewijd team waardoor we snel onze manier van werken hebben kunnen aanpassen. We werken inmiddels zelfs efficiënter dan voorheen, waardoor we meer patiënten kunnen helpen. We waren eerst bang dat patiënten deze werkwijze misschien minder prettig zouden vinden, omdat de beweegruimte wat kleiner is. Maar dat is gelukkig niet het geval.”